بررسی زمین‌ساخت جنبا در منطقه البرز با استفاده از مشاهدات شبکه دائمیGPS

در این مقاله با استفاده از اندازه‌‌گیری‌های شبکه دائمی GPSایران، سینماتیک کنونی شمال ایران (بخش شمالی ایران مرکزی و پهنه البرز) در بازه زمانی 2009-2005 مورد مطالعه قرار می‌گیرد و چگونگی دگرشکلی این منطقه با استفاده از میدان سرعت و آهنگ کرنش ژئودتیک بررسی خواهد شد. میدان سرعت حاصل از توزیع کنونی ایستگاه‌های دائمی GPS نشان می‌دهد در البرز خاوری ~5 mm/yr حرکت امتدادلغز چپ‌گرد و ~2 mm/yr کوتاه‌شدگی وجود دارد، در حالی‌که در البرز مرکزی- باختری مقدار حرکت امتدادلغز چپ‌گرد و کوتاه‌شدگی به ترتیب برابر  2 mm/yrو ~6 mm/yr است. قابل توجه است که حدود 70٪ کوتاه‌شدگی موجود در البرز مرکزی- باختری (~4 mm/yr) روی گسل‌های شمال البرز و خزر باختری و مابقی (~2 mm/yr)در دامنه‌های جنوبی رخ می‌دهد، بنابراین میدان سرعت حاصل، به‌خوبی نشان می‌دهد که در البرز مرکزی و باختری تغییرشکل عمدتاً از نوع فشارشی و در البرز خاوری از نوع امتدادلغز است. همچنین به نظر می‌رسد که ~3 mm/yr کوتاه‌شدگی در بلوک ایران مرکزی در حال رخ دادن است که مقداری از آن (~1.5 mm/yr) در بخش شمالی بلوک ایران مرکزی یعنی در حد فاصل گسل‌های پارچین-پیشوا-رباط کریم و بقیه آن (~1.5 mm/yr) روی گسل تفرش توزیع شده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که بلوک ایران مرکزی کاملاً صلب نیست. محورهای کرنش ژئودتیکی به‌دست آمده نیز نشان می‌دهند که دگرشکلی البرز خاوری از نوع فشارشی-برشی و دگرشکلی البرز باختری غالباً فشارشی می‌باشد. آهنگ کرنش در نواحی جنوب و جنوب باختری پهنه البرز، به‌دلیل قرارگیری روی بلوک ایران مرکزی کاهش می‌یابد. با توجه به راستای محورهای کرنش، در حاشیه شمالی بلوک ایران مرکزی (جنوب و جنوب باختر پهنه البرز) سازوکار فشارشی مشاهده می‌شود. همچنین در این مقاله نشان داده شده است که نتایج ژئودتیک حاصل با شواهد زمین‌شناسی و زمین‌ساخت جنبای منطقه البرز همخوانی بسیار زیادی دارد.